We zijn op weg

We zijn vertrokken: de fietsen zijn nagekeken, van nieuwe banden en remblokjes voorzien en de versnellingen zijn afgesteld. Bij mijn fiets waren de pedalen op en moest de trapas worden vervangen. We hebben onze trainingskilometers vol getrapt: Yvonne 1.150 Km en ik 1.450. Via Voorhout, Sassenheim, De Engel, Lisse, Hillegom, Bennebroek, Heemstede, Haarlem, Spaarndam en Zijkanaal-C bereiken we pont buitenhuizen die ons het Noordzeekanaal overzet op weg naar Zaandam waar we de voetreis van Jacob van Lennep en Dirk Hogendorp oppikken.

De voorbereiding van Jacob bestond volgens eigen zeggen uit het volstouwen van zijn rugzak met een hemd, twee paar kousen, een das een muts en andere noodzakelijkheden. Tevens kocht hij nieuwe schoenen waar hij al snel enorme spijt van zou krijgen.

Van Lennep en Hogendorp begonnen in Amsterdam en liepen via Buiksloot naar Zaandam. Zij bekeken vol aandacht het ”nieuwe” kanaal dat Amsterdam weer toegankelijk moest maken voor de internationale handelsvaart. De vaargeulen in de Zuiderzee waren verzand waardoor Amsterdam niet goed bereikbaar meer was. In opdracht van koning Willem I werd het plan ontwikkeld om een nieuw kanaal te graven van Den Helder naar Amsterdam. Een enorme uitdaging in het verarmde Nederland. Het moest het pronkstuk van de eeuw worden, het grootste waterbouwkundig werk, het breedste en diepste kanaal ter wereld. De bouw begon in 1820 en het 80 kilometer lange kanaal werd in 1824 opgeleverd inclusief zestien bruggen en drie schutsluizen. In vier jaar werd dit immense werk door een legertje van 9000 slecht betaalde arbeiders voltooid. De lonen waren vastgesteld op 1,30 gulden per dag voor een ongeschoolde arbeider, maar lagen in de werkelijkheid op 50 cent per dag. De werkzaamheden waren zwaar, alles gebeurde met schoppen, kruiwagens en paarden de behuizing en voeding waren slecht. De aannemers waren verantwoordelijk voor de behuizing van het personeel, maar dit gebeurde niet altijd en veel mensen woonden in zelfgemaakte bouwsels dicht bij de werkplek. Vooral in de winter was het leed groot.

Naast het kanaal werd het jaagpad aangelegd. De zeeschepen werden door paarden voortgetrokken. De tocht van Den Helder naar Amsterdam duurde mede door het passeren van bruggen en sluizen dagen. Vanaf 1876 hield de functie van het kanaal al weer op door de aanleg van het Noordzee-kanaal.

Excuses voor de geschiedenisles maar het verhaal is te mooi om niet te vertellen.

Wij zijn op weg naar Purmerend langs het kanaal gefietst. Het ligt er nutteloos bij, bruggen zijn vervangen door pontjes die door kabels naar de overkant worden getrokken. Er kan geen boot meer door! Het voormalige jaagpad heet nu ter herinnering aan vroeger de Jaagpadweg een onafzienlijk eindeloze kaarsrechte weg.

Terwijl Van Lennep en Hogendorp Zaandam in ogenschouw namen en constateerde dat de stad weinig of niets achteruit was gegaan en zich staande had weten te houden in het Napoleontische Nederland. Ze verbaasden zich over het ongelooflijke aantal olie-, houtzaag- en papiermolens zowel in Zaandam als in het naburige Zaandijk, Westzaan, Wormerveer als in de Koog (Koog aan de Zaan). Men vertelde ze dat een papierfabrikant aan de Zaan onlangs een opdracht naar Brazilië heeft verzonden van 80.000 gulden aan karton en kaarten. Fietste wij naar Zaandam op zoek naar ons onderkomen bij mevrouw Verrips in het centrum van Zaandam.

We logeerde in het tuinhuisje van mevrouw Verrips wat een zeer beperkt onderkomen bleek te zijn. De tuin was met zoveel grint volgestort dat ik er met mijn volgepakte fiets nauwelijks doorheen kwam. Het toilet bleek niet op het riool te zijn aangesloten waardoor het afvoersysteem niet te zwaar mocht worden belast. We kregen het nadrukkelijke advies gebruikt WC- papier in het klaarstaande emmertje te deponeren en niet door te spoelen. De twee aanwezige bedden waren zover doorgezakt dat eenmaal liggend je er nauwelijks meer uit kon komen. Het ontbijt was net zo sober als het onderkomen. Al deze bevindingen hebben voeding heeft gegeven aan het besluit van Yvonne om nooit meer in een tuinhuisje van vrienden op de fiets te overnachten.

Van Zaandam fietsten we via Purmerend, Ilpendam en Monnickendam naar Marken. In Ilpendam stond in 1823 nog het kasteel Ilpenstein, gebouwd in 1622 en gesloopt in 1872. Jacob en Dirk hoopten op het kasteel door mevrouw De Graeff, de kasteelvrouwe voor het eten uitgenodigd te worden, maar vonden haar en de haren reeds aan het nagerecht zitten toen de jongens om halfvier aankwamen. Ze bewonderden het kasteel en de vertrekken met familieportretten. Om vijf uur keerden zijn terug naar Monnickendam. Jacob van Lennep was razend van de pijn in zijn voeten. De nieuwe schoenen waren de aanleiding voor blaren en pijn, veel pijn!

Wij zijn op zoek gegaan naar de plek waar het kasteel Ilpenstein heeft gestaan. Dit blijkt de Gruttostraat nummer 1 te zijn in Ilpendam, een pleintje in een saaie nieuwbouwwijk. Niemand weet van het kasteel dat hier heeft gestaan.

Morgen bezoeken we Marken en Volendam, overnachten van maandag op dinsdag in Bovenkarspel in een wel erg gedateerd hotel, gevolgd door een chaotisch bezoek aan Lelystad met nog één overnachting in een tuinhuisje van vrienden op de fiets omdat we dat reeds hadden geboekt en Yvonne naakt in de tuin loopt. Van Lennep en Hogendorp bezoeken een heel ander Marken en geven uitleg over de kleding van de Marker vrouwen.